W tradycji katolickiej Środa Popielcowa kończy czas radosnych zabaw i karnawału, rozpoczynając jednocześnie okres czterdziestodniowego przygotowania na Triduum Paschalne - Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.
Kodeks Prawa Kanonicznego (w kanonach 1251 i 1252) zobowiązuje dzisiaj katolików do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych i wprowadza post ścisły, który rozumie się jako trzy posiłki w ciągu dnia, spośród których jeden jest do syta. Wspomniane przepisy o wstrzemięźliwości dotyczą każdego katolika, który przekroczył 14. rok życia, a post obowiązuje do rozpoczęcia 60. roku życia.
Wielu wiernych uczestniczy dzisiaj w Mszach św., której centralnym punktem jest posypywanie przez kapłana głów popiołem na znak pokuty i żałoby, i wypowiadanie słów: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!” lub „Prochem jesteś i w proch się obrócisz”. Zwyczaj ten już w starożytności był obecny w kulturze egipskiej i arabskiej, a w liturgii Kościoła przyjęty został w VIII wieku. Popiół, którym posypywane są głowy wiernych, pochodzi z palm, które były poświęcone w ubiegłoroczną Niedzielę Palmową.