Choć powszechnie wiadomo już, że w połowie przypadków przyczyna niepłodności partnerskiej leży po stronie mężczyzny, panowie wciąż dość niechętnie poddają się badaniom oceniającym ich zdolność do poczęcia dziecka. Podstawowym badaniem wykonywanym w diagnostyce niepłodności męskiej jest badanie nasienia (inaczej spermiogram lub seminogram). O tym, jak wygląda oferta tego badania dla mieszkańców Katowic oraz jakich informacji o zdrowiu prokreacyjnym mężczyzny dostarcza, dowiesz się z artykułu.
Po pierwsze dlatego, że wynik badania nasienia dostarcza wielu ważnych informacji na temat stanu zdrowia mężczyzny i jego zdolności do poczęcia dziecka. Po drugie dlatego, że jest to badanie bardzo proste i bezbolesne. Po trzecie wykonanie badania nasienia pozwala niekiedy uniknąć konieczności przeprowadzania pełnej diagnostyki u kobiety, która jest o wiele bardziej skomplikowana oraz kosztowna. I wreszcie po czwarte, wiele przypadków niepłodności męskiej można skutecznie leczyć - i to bez użycia zaawansowanych metod. Czasem wystarczy modyfikacja stylu życia i pozbycie się pewnych szkodliwych nawyków – np. zwiększenie aktywności fizycznej, przejście na zdrowszą dietę czy zaprzestanie noszenia zbyt ciasnej bielizny.
Mężczyzna ma najczęściej do wyboru 2 warianty badania – podstawowe oraz rozszerzone.
W podstawowym badaniu nasienia oceniana jest przede liczba plemników w 1 ml ejakulatu, objętość samego ejakulatu oraz sposób poruszania się plemników (czy jest to ruch postępowy, czyli plemniki poruszają się do przodu). Ponadto ocenia się także takie parametry jak lepkość ejakulatu, pH, stopień aglutynacji czy czas upłynnienia.
Badanie rozszerzone obejmuje szereg dodatkowych właściwości nasienia. W klinice leczenia niepłodności Gyncentrum pacjent może przeprowadzić badanie spermy m.in. pod kątem takich parametrów jak: budowa plemników (wygląd główki, wstawki oraz witki), żywotność plemników (test eozynowy), liczba aktywnych leukocytów (test POX), stopień dojrzałości plemników (test HBA), badanie stresu oksydacyjnego czy obecność przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu.
Mężczyzna chcący wykonać badanie nasienia musi odpowiednio się do niego przygotować, choć od razu warto zaznaczyć, że przygotowanie do seminogramu nie należy do szczególnie wymagających. Najważniejszą rzeczą, o której powinien pamiętać mężczyzna jest:
Wstrzemięźliwość seksualna – która powinna trwać nie krócej niż 2 i nie dłużej niż 7 dni. Zbyt długie powstrzymywanie się od współżycia nie poprawi parametrów nasienia – wręcz przeciwnie. Część z nich może się pogorszyć, zwłaszcza ruchliwość plemników. Zbyt krótki okres wstrzemięźliwości płciowej także nie wpłynie pozytywnie na nasienie. Może bowiem doprowadzić do obniżenia koncentracji plemników.
Unikanie używek – przed badaniem nasienia zaleca się unikanie palenia papierosów oraz spożywania alkoholu i innych używek, ponieważ mogą one negatywnie wpłynąć na parametry nasienia.
Unikanie wysiłku fizycznego – nadmierny wysiłek fizyczny także może mieć niekorzystny wpływ na kondycję męskich plemników.
Niewykonywanie badania nasienia w trakcie antybiotykoterapii – niektóre antybiotyki mogą zmienić poszczególne parametry nasienia, przez co wynik badania nie będzie wiarygodny. Do badania nasienia należy przystąpić nie wcześniej niż 2 tygodnie po zakończeniu przyjmowania antybiotyku.
Mężczyzna przychodzi do kliniki na umówioną wcześniej godzinę. Na miejscu otrzymuje jałowy pojemniczek, do którego, w przeznaczonym do tego celu pokoju, drogą masturbacji, oddaje próbkę nasienia. Wszystko odbywa się w komfortowych warunkach, z zachowaniem pełnej dyskrecji. Do kliniki mężczyzna może przyjść sam, w towarzystwie żony lub partnerki. Jeśli z jakiegoś powodu mężczyzna nie może lub nie chce oddać nasienia w klinice, istnieje także możliwość dostarczenia próbki z domu. Jednak czas od momentu ejakulacji do momentu otrzymania materiału przez laboratorium powinien wynosić maksymalnie 30 minut.
Osobą interpretującą wynik badania nasienia zawsze powinien być lekarz – androlog lub urolog. Próba odczytania wyniku na własną rękę nie jest dobrym pomysłem, ponieważ może doprowadzić nas do błędnych wniosków. Lekarz jako osoba posiadająca dogłębną wiedzę z zakresu rozrodczości człowieka zrobi to najlepiej. Watro pamiętać, że dla badania nasienia, podobnie jak dla każdego badania laboratoryjnego, przewidziano pewne wartości referencyjne, czyli wartości, do których lekarz odnosi wyniki uzyskane przez pacjenta. Wartości te zostały ustalone i są aktualizowane (ostatnia aktualizacja: 2021 r.) przez Światową Organizację Zdrowia. Obecnie wynoszą:
Objętość ejakulatu ≥ 1,4 ml
Koncentracja plemników (liczba plemników w 1 ml nasienia) ≥ 16 mln
Odsetek plemników o ruchu postępowym ≥ 30%
Odsetek ruchliwych plemników (ruch postępowy i niepostępowy) ≥ 42%
Żywotność plemników (odsetek plemników żywych) ≥ 54%
pH ≥ 7,2
Morfologia plemników (odsetek plemników o prawidłowej budowie) ≥ 4%
Podsumowując, diagnostyka niepłodności męskiej powinna przebiegać równocześnie z diagnostyką niepłodności u kobiety. Najprostszym i najbardziej podstawowym narzędziem oceniającym płodność mężczyzny jest badanie nasienia. Bierze się w nim pod uwagę wiele różnych parametróe, takich jak liczba plemników, ich budowa czy ruchliwość. Jest to badanie ważne, ponieważ od kondycji plemników bardzo często zależą szanse pary na posiadanie potomstwa. Mężczyzna oddający próbkę nasienia ma zapewnione komfortowe warunki, dlatego w żaden sposób nie musi obawiać się tego badania.