Dziś każdy z nas wie, gdzie znajduje się kolski szpital i jakie są jego zadania. Jednak słowo „szpital”, choć używane od wieków oznaczało kiedyś trochę inną instytucję, która znajdowała się w innym rejonie naszego miasta.
Początki kolskiego szpitalnictwa łączą się z ufundowanym w 1419 r. kościołem i szpitalem św. Ducha. Leżał on na przedmieściach miasta od strony północnej, w pobliżu jednego z mostów przy bramie Toruńskiej (w pobliżu dawnej fabryki ZREMB, jednak bliżej obecnych wałów).
Instytucje tego typu zakładano na przedmieściach miast przy szlakach komunikacyjnych. Miały one służyć podróżnym: kupcom i pielgrzymom, jak również zubożałym obywatelom miasta potrzebującym pomocy i wsparcia duchowego.
Kiedyś, szpital był głównie przytułkiem dla ludzi biednych, chorych i potrzebujących pomocy. Leczenie odbywało się tam w ograniczonym zakresie. W 1608 r. przebywało w szpitalu 12 pensjonariuszy, a w 1792 r. już tylko 2.
Najstarszą część obecnego szpitala (widoczną na widokówce z ok. 1917 r.) wybudowano w latach 1912-1914. Pierwszym dyrektorem kolskiego szpitala był lekarz i społecznik Henryk Fiałkowski. W 1934 r. wybudowano drugi budynek szpitala z 30 łóżkami, a w 1956 rozpoczęto kolejną jego rozbudowę.
Podziwiając dawny budynek szpitala życzmy sobie, abyśmy jednak w roli pacjentów trafiali do tego typu instytucji jak najrzadziej.