Fabryka fajansu w okresie okupacji

Początki fabryki sięgają 1842 roku, kiedy to Józef Freudenreich wraz z Henrykiem Wendlerem zakupili na ten cel właśnie ten obiekt. W 1844 r. fabryka miała już trzy piece. W 1880 r. fabrykę przejął syn Józefa – August, a w 1926 roku, jego wnuk – Czesław, który zginął wraz z córką Krystyną, z rąk hitlerowców, w dniu 10 listopada 1939 r.

Prezentowana widokówka pochodzi z lat okupacji hitlerowskiej. W październiku 1939 r. powstał Główny Urząd Powierniczy Wschód z ekspozyturą w Poznaniu i filią w Łodzi i placówkami w miastach powiatowych. Instytucja ta zajmowała się przejmowaniem polskich fabryk.

Kolska fabryka wznowiła produkcję w dniu 27 października 1939 r. Pierwszym zarządcą komisarycznym fabryki fajansu, w październiku 1939 r., został Stefan Lurc, zamieszkały w Kole przy ul. Toruńskiej. Przez 10 lat był kierownikiem technicznym fabryki fajansu w Chodzieży, a od 1937 r. kierownikiem produkcji u Czesława Freudenreicha. Jako polski oficer rezerwy walczył w kampanii wrześniowej. Kolejnym zarządcą był Johannes Fellenberg z Dąbia. Trzecim, od listopada 1940 r., był Herman Pauls – członek NSDAP. Jego wynagrodzenie miesięczne wynosiło 700 marek.

Niemieccy specjaliści, którzy oceniali kolską fabrykę, w swoim sprawozdaniu datowanym na 27 czerwca 1941 roku uznali, że: „wątpliwe jest, czy przy pełnej zdolności produkcyjnej osiągnie się odpowiedni zysk dla właściciela, tym bardziej, że park maszynowy wymaga modernizacji”.

W momencie wyzwolenia miasta fabryka była w opłakanym stanie.